کومپانییا مێتا (Meta)
کومپانییا مێتا کومپانییەکا ئەلکترونی و تەکنلوجییە ل وەلاتێ ئەمریکا کو خودانێ وێ مارک زوگرنبێرگە، و ب شیوەکێ فەرمی ل ٢٠٠٤/٠٢/٠٤ کەتییە کاری کو ل دەستپێکێ ناڤێ وێ کومپانییا فەیسبوکی بوو. دنهادا ژ سێ کومپانیێن بچیک پێک دهێت (ئێنستگرام، فەیسبوک وماسنجەر، واتس ئەپ) کو پێکڤە دبێژنێ کومپانییا مێتا (Meta).
کومپانی و تورێن جڤاکی هاتینە دروستکرن بو پێکڤە گرێ دانا خەلکی ب شێوەکێ ئون لاین و هەردیسان کرین و فروتنا ئونلاین ئانکو بازرگانییا ئون لاین وەکی ئەو دبێژن ئەڤا مە ل سەری گوتی راستە بەس ریێ ڤەشارتێ یێ ڤێ کومپانیێ ئەوە کو زانییاریێن من و تە راکەت وەکی (نامێن نڤێسای، نامێن دەنگی، نامێن ڤیدیوویی، نامێن وینەی، پەیوەندیێن دەنگی و ڤیدیوویی، بەلافکرنا وینە و ڤیدیووێن کەسوکی و کرین و فروتنا وان بو ئارمانجێن دەست نیشانکری و بو جهێن دەست نیشانکری، بەلافکرنا جهی (GPS) کو دبێژنێ موقع الجوغرافي، ئیمێل، ژمارا تەلەفونێ، ناف و گەلەک زانیاریێن دی). ئەف پێزانینێن مە گوتین دژی مە دهێنە بکارئینان د بوارێن جودا جودا دا و یا بەرچاف بو رێکلامێ بو نموونە تو و کەسەک دێ پەیوەندیێ ئەنجام دەن پشتی پەیوەندی ب دوماهیک دهێت و دەمێ دچییە دناڤا (فەیسبوک و ئێنستاگراما دا) ئێکسەر دی بوتە ڤیدیوو و ریکلامێن وی بابەتی هین ئەوێن وە د پەیوەندی دا بەحسکرین.
ياساێن کومپانییا مێتا کو دبێژنێ (Facebook community standards)
ئەف یاسایە بو هەرسێ تورێن (فەیسبوک و ماسنجەر، ئێنستگرام، واتس ئەپی) نە. کو پتری ٢ بلیون ب کارهێنەران هەنە ئانکو ئەنداما دناڤا کومپانیێدا.
دێ ب کورتێ بوە وان یاسایا بێژین دا د هشیاربن و نەشکێنن چونکێ هەردەمێ تە یاسایەک شکاند ئانکو تە کارەک دژی یاسایێ کر دی دناف تورێدا هێیە ژێبرن ئانکو نەشی بکاربینی وەکی یا بەربەلاف دناف مەدا بنافێ فلان کەس یێ باند (band) بوی:
١- نابیت تو پوستێن نە راست ل سەر ڤایروسێ کورونا (COVID-19) بەلاف کەی و د پوستێن خودا بێژی ڤایروس راست نینە و درەوە، ئەڤجا هشیاربن د پوستێن خودا بەحسێ ڤایروسی نەکە نە ب راستی و نەب درەو چونکی کەسەک تە ریپورت کەت و پەیڤا ڤایروس یاب COVID-19 د پوستی تە دا بیت ئێکسەر دێ باند بی.(بو تێگەهشتن ل دەمێ دبێژین پوست مەرەم هەمی جورێن پوستا وینە، ڤیدیوو، نڤێسان، کومێنت، ستوری، بلاف کرنا ناما بوکەسەکی، بەلاف کرنا لایڤا).
٢-نابیت پوستێن سەر ١٨ سالیێدا بەلاف کەی بو نموونە (سایت و لینکێن سکسی، خوین، چەک، ئاگر و ئاڤێن مەزن کو کەسەک تێدا ب سوژیت یان ب خەندقیت، هەمی جورێن چەکی د پوستاندا قەدەغەنە، ریکلام و ڤەخارنا مەشروبی، بەلاف کرنا پوستێن توندو تیژی تیدا بیت ئانکو قوتان و لێدان و ب هەمی جورێن توندو تیژیێ ڤە، بەلاف کرنا فلم و دراما و فلم کارتونێن سەر ١٨ سالیێدا، بەلاف کرنا پوستێن گریدای لێکدان (دەعم) و وەرگەریانا ترومبێلا).
٣- نابیت پوست و لایڤین تە نەرگیل و دکێل و جگارە تێدابن بتایبەت بو (زاروک و کەسێن دان عەمر).
٤- دروست نینە تو یوزەرنەیمێ خو بکەیفا خو دروست بکەی بو نموونە (ب زەخرەفی و هێماین وه كي ،$،&،@،"،(،!،؟،…… قەدەغەنە)، دیسان نابیت تو هندەک وینا دانییە سەر پروفایلێ خو بو نموونە وێنێ ب ناف دەنگ ئەوێ دبێژنێ وێنێ کچا مارکی یان وێنێ پیرەمێری وينێ وی زاروکێ کلاڤێ داعشا ل سەری و گەلەکێن دی، هەر دیسان نابیت تەمەنێ خو یان هەر نڤیسینەکا توندو تیژ بکەیە د بایوی bio پروفایلێ خودا، ئەگەر هاتوو تە ئەف کارەکرن برێکا VPN یان هەر رێکەکا دییا نە یاسایی دی ژ تورێ هێیە دەرئێخستن (باندکرن).
٥- نابیت فێرکاریێن فێربونا سکسی و چەکی و کارێن تیرورستی و کارێن توندو تیژی بەلاف کەی هەکە ڤان کارا بکەی دێ ژ تورێ هێیە دەرێخستن (باندکرن).
٦- نابیت VPN ی بکاربینی بو دروستکرنا کارێن نەیاسایی بو نموونە گوهرینا نافی یان هەر کارەکێ دی ێی نە یاسای ئەڤێن مە ل سەری باس کرین یان هەردەمێ شەریکە ئاگەهدار بوو چ برێکا ریپورتا کەسەکی بیت یان هەر سەرچاڤەکی دی کوتە ئەف کارەێن کرین ئێکسەر دێ هێیە باندکرن.
٧- گوتنا خەبرا و بەلاف کرنا وان، نافزراندن (تەشیر) بکەسەکی یان لایەنەکی قەدەغەنە دناڤا تورێن کومپانییا مێتا دا گەلەک جارا پتری باندکرنێ کەس و لایەن پەنای د بەنە بەر دادگەهێ و سکالایا یاسای دژی وی کەسی توماردکەن ل دادگەهێ ئەوێ ئەو کار بەرامبەر وان کرین و دگەهنە سزاێن خوێن یاسای.
٨- ب درەو دەرئێخستنا کومپانی و زانا و دەزگاێن ئەمنی ب تایبەت ێن وەلاتێ ئەمریکا، بەریتانییا، فرەنسا، ئەلمانییا، ئیسرائیل، روسییا، سویسرا، دیارکرنا کارێن وان و بەلاف کرنا وان چ ب راستی یان ب درەو بیت قەدەغەیە.
٩- هەمی جورێن خو کوشتنێ (انتحار) قەدەغەنە چ برێکا پوست، لایف، کومێنت، نامە، لینک، دبنە ئەگەرێ دەرئێخستنا تە ل تورێ (باند).
مافێن ملکییەتێ (حقوق نشر) دزینا هەر جورە پوستەکی ژ کەسەکی یان لایەنەکی بەلاف کرنا وان:
١- تە ماف نینە پوست، لایف، ڤیدیوو، وێنە….
ژ کەسەکی بدزی و ل دەف خو بەلاف کەی یان بو نموونە ژ تورەکا دی بدزی ل فەیسبوک و ماسنجەر، ئێنستاگرام، واتس ئەپ، ێن خو بەلاف کەی ئەف کارێن مە گوتین قەدەغەنە ئێکسەر دبنە ئەگەرێ باندێ.
٢- تە ماف نینە موزیکەکێ یان سترانەکێ یان هاشتاگەکی بکاربینی ئەگەر خودانێ وێ ریکی نەدەت ب دژی ڤی دێ پوست، لایف…..
تە هێنە ژیبرن دێ هێیە باندکرن. بو نموونە وەکی کومپانیێت (Beinsport, marvel) و گەلەکێن دی تە ماف نینە پوستێن وان بەلاف کەی هەتا هەکە لوگوێی وان ژی سەربیت تە ماف نینە.
٣- تە مافێ هەی ئەڤێن مە ل سەری گوتین ژ خودانێن وان بکری یان ئەو ریکێ بدەنە تە تو ل دەف خو بەلاف کەی ب دژی ڤی دێ هێیە باندکرن و باندا کومپانییا مێتا گەلەکا دژوارە رێکێن راکرنا باندێ گەلەک د قورسن هندەک جارا چ چارە نینن ئەڤجا هشیاربن.
ئەڤێن مە گوتین هندەک جارا کومپانی هوژداریێ بوتە فریدکەت دناف پروگرامی بخودا برێکا (اشعارات) یان برێکا ئیمێل و رەقەمێ تەلەفونێ ئەوێن سەر ئەکاونتێ تە بەری باندێ دا ێی هشیاربی و خەلەتییا خو دوبارە نەکەی. ئەڤجا ژ ڤان یاسایا هشیاربن و بەرچاف وەرگرن بو تورێن (ئێنستگرام، فەیسبوک وماسنجەر، واتس ئەپ) کو د بێژنێ کومپانییا مێتا (Meta) وەکی مە ل دەست پێکی گوتی هەکەنە دێ ژ تورێ هێیە دەرئێخستن.
خو پاراستن (Security)
دێ چاوا خو پارێزێ دناڤا تورێن کومپانییا مێتا (Meta) دا ژ هاک کەرا(hacker) کو گرنگترین بەشە دناڤا هەر تورەکا ئینترنێتێدا دا دشێن ڤی لینکی کلیک بکەن
و فێرکاریێ ببینن ل کەنالێ مەیێ یوتیوبی ناڤێ کەنالێ مە Ayaz QA